تعریف مصالح ساختمانی استاندارد
نهادهای نظارتی دولت معمولاً در مقررات خود، برای ایجاد یک سطح‌مبنا از الزامات ایمنی برای ساختمان‌ها، ماشین‌آلات و اشیا، به استانداردهای خاصی متوسل می‌شوند. استانداردها در همه جای زندگی روزمره شما وجود دارند از ساختمان‌هایی که در آن‌ها زندگی می‌کنید گرفته تا روشنایی خیابان‌ها و نحوه عملکرد کمربند ایمنی در ماشین. در دنیای ساخت‌وساز، استانداردها، به تدوین بهترین شیوه‌ها، روش‌ها و الزامات فنی برای ایجاد یک محیط ایمن و پایدار در جامعه کمک می‌کنند. در این بین مصالح ساختمانی نیز دارای استانداردهای خاص خود هستند. مصالح ساختمانی استاندارد به معنای مصالحی است که از نظر کمیت و کیفیت با استانداردهای تعیین‌شده در قانون نظام معماری و ساختمانی مطابقت داشته باشد؛ بنابراین به‌منظور ایمن‌سازی ساختمان‌ها شما باید از مصالحی استفاده کنید که برابر یا بهتر از مصالح ساختمانی استاندارد باشد.
در این بین استاندارد ساختمانی ASTM در تشخیص، ارزیابی، آزمایشات و سایر الزامات مربوط به عملکرد مصالح مورداستفاده در ساخت قطعات و اجزای اصلی و کمکی ساختمان‌ها، بسیار مؤثر بوده است. مصالح ساختمانی استاندارد می‌تواند شامل تمامی مواد به کار رفته در ساختمان، شامل: اعضای سازه‌ای، سیستم‌های عایق‌بندی و سایر لوازم و تجهیزاتی باشد که همراه با ساخت پی، دیوار، کف، سقف، در و پنجره‌های سازه‌های تجاری و مسکونی مورداستفاده قرار می‌گیرند.
همچنین این استانداردهای ساختمانی برای راهنمایی تولیدکنندگان، شرکت‌های ساختمانی، شرکت‌های معماری و سایر اشخاصی که از این مصالح استفاده می‌کنند، به‌منظور نصب و ساخت صحیح و همچنین جلوگیری از خطرات احتمالی ناشی از زلزله ایجاد شده است. علاوه بر این، از مصالح ساختمانی استاندارد به‌منظور مقاوم‌سازی، بهسازی و جلوگیری از آسیب‌پذیری لرزهای ساختمان‌های فولادی و بتنی استفاده می‌شود.
روش‌های تشخیص مصالح ساختمانی استاندارد
یکی از عوامل مهمی که می‌تواند کیفیت ساخت‌وساز شما را تضمین کند علاوه بر اجرای صحیح آن، استفاده از مصالح ساختمانی استاندارد است. برای اینکه مصالح ساختمانی استاندارد را از مصالح ساختمانی غیراستاندارد تشخیص دهیم می‌توان از روش‌های زیر استفاده نمود.
- باید از تولیدکننده‌ای مصالح ساختمانی خود را خریداری کنید که الزامات مربوط به سازمان ملی استاندارد ایران را رعایت کرده باشد و یا تحت پوشش آن باشد. همچنین پروانه فعالیت آن شرکت باید معتبر باشد.
- محصولاتی که خریداری کرده‌اید را به آزمایشگاه‌‌های مربوطه جهت کنترل کیفیت آن ببرید. نتایج حاصله باید مورد تائید سازمان نظام‌مهندسی و یا وزارت راه و مسکن و شهرسازی باشد. همچنین نتیجه آزمایش مربوط به تشخیص مصالح ساختمانی استاندارد از نوع غیراستاندارد باید توسط مهندسین مجرب کنترل شود. درصورتی‌که نتایج حاصل از آزمایش منطبق با استاندارد باشد، می‌توان گفت این نوع مصالح ساختمانی استاندارد است.
- روش سوم روش چشمی و تجربی است. مسلماً استفاده از این روش دقیق و علمی نیست اما شما می‌توانید از این روش جهت تشخیص اولیه مصالح ساختمانی استاندارد از غیراستاندارد استفاده کنید. با استفاده از این روش و در هنگام خرید، شما می‌توانید درصورتی‌که محصول انتخاب‌شده حداقل استاندارد ممکن را نداشت، آن را نخرید.
- مصالح ساختمانی استاندارد باید دارای مهر استاندارد باشند. شما باید کنترل کنید این مهر روی مصالح درج‌شده باشد. علاوه بر این، اگر کد روی کالا را به این شماره 1001517 پیامک کنید می‌توانید مشخصات کالا خریداری‌شده و زمان اعتبار پروانه آن را ببینید.
- آخرین روش کنترل مصالح با استانداردهای مربوطه است. این استانداردها توسط سازمان ملی استاندارد ایران تدوین‌شده‌اند. لازم است این نکته نیز ذکر شود که تطبیق مشخصات ظاهری و فیزیکی مصالح در کارگاه با استاندارد می‌تواند توسط مهندسین مجرب صورت بپذیرد.
نحوه تأمین مصالح ساختمانی استاندارد
در ساخت یک ساختمان از مصالح زیادی استفاده می‌شود. برای ساخت یک خانه به سیمان، شن و ماسه، سنگدانه‌های اصلی برای ساخت بتن، گچ و ملات نیاز داریم. برای کارهای بنایی نیز نیاز به آجر داریم که ممکن است بلوک‌های بتنی نیز جایگزین آن‌ها شوند. همچنین به‌منظور تقویت سازه‌های بتنی به میلگردهای فولادی نیاز داریم و در تمام خانه‌ها نیز به رنگ و کاشی نیاز خواهیم داشت. همه این مصالح باید استاندارد باشند و به‌منظور تأمین آن‌ها باید به تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان معتبر مانند شرکت ارزیابی و تأمین ایمنی لرزهای مأمن ایرانیان (گروه IRQuake) مراجعه نمود.
سیمان:
برای تهیه بتن برای سازه بتنی، ملات بین آجرها و اندودکاری دیوارها، به سیمان نیاز است. وقتی این سیمان با مقدار صحیح آب، ماسه و سنگدانه‌ها ترکیب شود، به‌خوبی کار می‌کند. می‌توان گفت برای یک مترمربع دیوارچینی با ضخامت 11 سانتی‌متر و با ملات 1:6 شما به 5/8 کیلوگرم سیمان نیاز خواهید داشت. همچنین برای ساخت یک خانه با مساحت 100 مترمربع و با فرض 300 مترمربع تیغه‌چینی به 5/2 تن سیمان یا 50 کیسه سیمان با وزن 50 کیلوگرم نیاز خواهیم داشت. برای سیمان نیز مانند سایر مصالح ساختمانی استاندارد خاصی وجود دارد. البته بیان این نکته نیز حائز اهمیت است که برحسب نیاز و منافع جامعه، استانداردها ممکن است موردبازنگری قرار گیرند. علاوه بر استاندارد EN برای سیمان از استاندارد ASTM نیز استفاده می‌شود. نحوه تأمین سیمان، خرید آن از کارخانه‌ها یا توزیعکنندههای معتبر است.
بیان توضیحات مختصر در مورد سایر مصالح ساختمانی استاندارد
ماسه:
- ماسه نه‌تنها برای تهیه بتن، ملات و اندود موردنیاز است بلکه برای پر کردن و کف سازی نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال حدود 2/2 تن شن و ماسه در هر مترمکعب بتن استفاده می‌شود.
سنگدانه‌ها:
- سنگدانه‌ها به همراه سیمان، آب و ماسه، بتن را تشکیل می‌دهند. به‌عنوان‌مثال، در هر مترمکعب بتن، درصورتی‌که از سیمان با عیار 350 کیلوگرم بر مترمکعب استفاده شود، مقدار سنگدانه می‌تواند در حدود 1800 الی 1900 کیلوگرم باشد.
آجر:
- دیوارچینی به ضخامت ۱۱ سانتی‌متر: هر مترمربع ۷۰ عدد آجر ده سوراخه با ابعاد 5/5*۲۱*۱۰ سانتی‌متر
- دیوارچینی به ضخامت ۲۲ سانتی‌متر: هر مترمربع ۱۳۷ عدد آجر ده سوراخه با ابعاد 5/5*۲۱*۱۰ سانتی‌متر
- دیوارچینی به ضخامت ۳۵ سانتی‌متر: هر مترمربع ۲۱۷ عدد آجر ده سوراخه با ابعاد 5/5*۲۱*۱۰ سانتی‌متر
میله‌های فولادی تقویت‌کننده:
- برای یک سازه بتنی با قاب خمشی متوسط برای هر مترمربع آن، بدون احتساب وزن آرماتور سقف، وزن آهن‌آلات آن حدود 40 تا 55 کیلوگرم است.
کاشی کف:
- 100 مترمربع مساحت باید با کاشی‌های کف پوشانده شود. با احتساب مصالح پرت و هدر رفت حدود 110 مترمربع کاشی موردنیاز است.
رنگ کردن:
- به‌طورکلی می‌توان گفت برای رنگ کردن مساحتی به‌اندازه 30 مترمربع یک گالن رنگ یا حدود چهار کیلو رنگ لازم است.
استاندارد شن و ماسه
استانداردی که برای شن و ماسه استفاده می‌شود شامل استاندارد ملی ایران، استاندارد آزمایش مصالح رد شده از الک شماره 200، تعیین مقاومت مصالح درشت‌دانه در برابر ساییدگی به کمک دستگاه لس‌آنجلس، آزمایش تعیین مقاومت سنگدانه‌ها در برابر سولفاته شدن، آزمایش دانه‌بندی، آزمایش مربوط به دانه‌های سست و یا کلوخه‌های رسی، آزمایش تعیین ناخالصی‌های موجود در سنگدانه‌های مورداستفاده در بتن، بررسی مقدار کل رطوبت، آزمون بررسی ذرات سبک، تعیین مقدار نمک‌های کلریدی در آب، تعیین مقدار سولفات‌ها و بررسی وجود دانه‌های دراز، پهن و دانه‌های هم دراز و هم پهن در مصالح درشت‌دانه است.
